--- Bài mới hơn ---
Trả Lời Câu Hỏi Gdcd 6 Bài 9 Trang 22
Hướng Dẫn Giải Bài 1 2 3 4 Trang 22 23 Sgk Gdcd 9
Hướng Dẫn Giải Bài 1 2 3 4 5 Trang 25 26 Sgk Gdcd 9
Soạn Vnen Gdcd 9 Bài 4: Sống Có Đạo Đức, Kỉ Luật Và Tuân Theo Pháp Luật
Hướng Dẫn Giải Bài 1 2 3 4 5 6 7 8 Trang 43 44 Sgk Gdcd 9
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
I. ĐẶT VẤN ĐỀ: …………………………………………
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ………………………………….
1 Cơ sở lý luận của vấn đề :………………………….
2 Thực trạng của vấn đề: …………………………………..
3
3 Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề …
4
4 Hiệu quả của SKKN……………………………………..
11
III. KẾT LUẬN………………………………………………………………
12
Tài liệu tham khảo …………………………………………………………………
1
14
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
I ĐẶT VẤN ĐỀ.
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Trong những năm gần đây Giáo dục nước ta đang có sự đổi mới mạnh
mẽ, chúng ta đang thực hiện bước chuyển từ giáo dục tiếp cận nội dung sang
tiếp cận năng lực của người học. Việc dạy học không chỉ trang bị cho học sinh
một lượng kiến thức tối đa làm nền tảng vững chắc cho cuộc sống sau này mà
còn rèn luyện cho các em những kĩ năng xử lý các vấn đề nảy sinh trong cuộc
sống. Bởi vì với lượng thông tin và tri thức ngày càng tăng và thay đổi nhanh
chóng thì việc dạy học nếu chỉ với mục đích trang bị kiến thức cho HS là chưa
đủ mà cần dạy cho các em cách học, cách tiếp cận, vận dụng tri thức vào trong
cuộc sống và sáng tạo tri thức mới. Do đó, nội dung giảng dạy ngày nay cần
chú trọng kiến thức cơ bản và cốt lõi là rèn luyện kĩ năng tự học, tự nghiên cứu
để giúp các em tự học tập trong tương lai và học tập suốt đời. Phương pháp
dạy và học bằng bài tập tình huống phần nào đáp ứng được yêu cầu đó.
Trong nhà trường, môn Giáo dục công dân giữ vai trò quan trọng và trực
tiếp trong việc giáo dục học sinh ý thức và hình thành phát triển nhân cách con
người toàn diện.Việc đổi mới dạy học môn GDCD phải thể hiện rõ theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.
Điều đó có nghĩa là trong dạy học, giáo viên phải biết tổ chức các hoạt động
của học sinh và sử dụng các phương pháp dạy học như thế nào để kích thích
học sinh nỗ lực hoạt động, suy nghĩ và tự tìm tòi, phát hiện. Những chuẩn mực
đạo đức và pháp luật cần hình thành ở học sinh không được xem như những
khuôn mẫu cho sẵn, có tính chất áp đặt, mà được tổ chức trong những cấu trúc
mở, mềm mại và linh hoạt. Do đây là môn học gắn liền với cuộc sống của xã
hội nên trong quá trình học tập, học sinh còn phải biết vận dụng nó vào giải
quyết các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống. Để đạt được điều đó, trong quá
trình dạy học người giáo viên phải biết thường xuyên xây dựng các bài tập tình
huống để học sinh vận dụng giải quyết. Đây là nhiệm vụ thường xuyên của giáo
viên dạy môn GDCD. Chính vì lẽ đó tôi xin chia sẻ một vài kinh nghiệm xây
dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong môn GDCD
THCS.
2. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ
TÀI.
2.1.
Mục đích và đối tượng nghiên cứu: Đi sâu vào việc giúp GV biên
soạn và sử dụng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực tiễn
trong giảng dạy môn GDCD THCS.
2
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
2.2.
Phương pháp nghiên cứu:
– Phương pháp tổng kết đúc rút kinh nghiệm.
– Phương pháp quan sát.
– Phương pháp thồng kê toán học.
– Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
1. Cơ sở lý luận của vấn đề
Môn GDCD ở trường trung học có vai trò quan trọng trực tiếp trong quá
trình hình thành ý thức chính trị, hành vi đạo đức, pháp luật và lối sống cho học
sinh. Môn học này có đặc điểm là gần gũi, gắn bó mật thiết với đời sống thực tiễn
sinh động của gia đình, nhà trường và xã hội. Đặc điểm này tạo cho môn GDCD có
những lợi thế để giáo viên có thể sử dụng các phương pháp giảng dạy tích cực
nhằm phát triển năng lực cho học sinh, trong đó có việc cho các em đánh giá, phân
tích, giải quyết các vấn đề thực tiễn bằng các bài tập tình huống.
2. Thực trạng của vấn đề
Như đã đề cập ở trên, môn GDCD trong nhà trường là vô cùng quan
trọng nhằm mục đích trang bị cho HS những kiến thức đạo đức và Pháp luật cơ
bản từ đó góp phần điều chỉnh hành vi, cách xử sự của các em, góp phần hình
thành ở các em phong cách sống và làm việc theo chuẩn mực đạo đức và Pháp
luật, là một trong những biện pháp tích cực nhất trong hoạt động phòng ngừa,
ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật có thể xảy ra sau này. Thế nhưng HS (và
ngay cả một bộ phận giáo viên) vẫn có quan niệm đây là môn học phụ hoặc
thường cảm thấy gặp khó khăn trong các bài học về đạo đức và Pháp luật, vì
các bài học này khô khan và khó nhớ. Nên khi dạy nhiều giáo viên chủ yếu chỉ
cung cấp tri thức về lí thuyết, và học sinh cũng thường chỉ học qua loa lấy điểm
dẫn đến các em chưa thấy được cái hay và cái thiết thực của môn học.
Nếu như chỉ dùng phương pháp vấn đáp hoặc thuyết trình các khái niệm
đạo đức và Pháp luật thì các em sẽ không hiểu được cặn kẽ vấn đề dẫn đến các
em dễ rơi vào tình trạng “học vẹt”, học thuộc lý thuyết mà không hiểu nên rất
mau quên. Còn khi giảng dạy và kiểm tra bằng việc sử dụng bài tập tình
3
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
®èi. Tèi thø b¶y võa råi, trong lóc bän trÎ ®ang uèng rîu ë qu¸n chÞ HiÒn th×
“ng chñ tÞch thÞ trÊn cho c”ng an ®Õn lËp biªn b¶n, ph¹t chÞ 200.000®
Hái: – Em cã nhËn xÐt g× vÒ tÝnh t×nh vµ c¸ch c xö cña chÞ HiÒn trong c©u
chuyÖn trªn?
– ¤ng chñ tÞch thÞ trÊn cã quyÒn cho c”ng an ®Õn ph¹t tiÒn ®èi víi chÞ
HiÒn hay kh”ng?
Rõ ràng bài tập trên có nhiều vấn đề chưa hợp lí . Trong phần nội dung tình
huống có nhiều chi tiết rườm rà không cần thiết. Phần câu hỏi thì ý thứ nhất còn xa
với nội dung bài học, ý thứ hai còn khó với học sinh lớp 8.
Bài tập trên có thể sửa lại như sau:
ChÞ HiÒn më qu¸n b¸n hµng ¨n uèng, gi¶i kh¸t t¹i thÞ trÊn. Qu¸n cña chÞ em rÊt
®”ng kh¸ch, kh”ng chØ cã ngêi lín mµ cßn cã c¶ mét sè trÎ em 14-15 tuæi. Bän
trÎ ®Õn qu¸n chÞ uèng rîu, hót thuèc. ChÞ HiÒn rÊt chiÒu chóng, cho b¹n trÎ nî
dÇn nhiÒu lÇn míi ph¶i tr¶ tiÒn rîu, thuèc. Tèi thø b¶y võa råi, trong lóc bän trÎ
®ang uèng rîu ë qu¸n chÞ HiÒn th× “ng chñ tÞch thÞ trÊn cho c”ng an ®Õn lËp
biªn b¶n, ph¹t chÞ 200.000®
Hái: – ChÞ HiÒn lµm nh thÕ cã thÓ sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ nh thÕ nµo?
(®èi víi bän trÎ).
ViÖc “ng chñ tÞch thÞ trÊn cho c”ng an ®Õn ph¹t tiÒn ®èi víi chÞ HiÒn lµ
®óng hai sai?
3.2.
Nội dung của tình huống:
– Tình huống nêu ra phải là một tình huống có vấn đề. Có nghĩa là một tình huống
gợi ra cho học sinh những khó khăn về lí luận hay thực tiễn mà các em thấy cần
thiết và có khả năng vượt qua, nhưng không phải tức khắc nhờ một thuật giải mà
phải trải qua một quá trình tích cực suy nghĩ, hoạt động để biến đổi đối tượng hoạt
động hoặc điều chỉnh kiến thức có sẵn.
– Tình huống phải thực tế, gắn với thực tiễn cuộc sống, đặc biệt là những tình
huống có tính thời sự nóng hổi, có ý nghĩa và có sức lan toả mạnh mẽ. Những tình
5
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
“trông thấy ghét”. Đáng buồn hơn nữa là một số bạn chứng kiến cảnh đó
chỉ đứng xem, không ai can ngăn hay có ý kiến gì. Để kiểm tra kiến thức về
Dân chủ và Kỉ luật.
– Nội dung tình huống phải phù hợp với văn hoá, lứa tuổi và hiểu biết của học
sinh. Tránh những tình huống nhạy cảm, không hợp thuần phong mĩ tục, không
hợp lứa tuổi hoặc vượt ngoài tầm hiểu biết của học sinh. Từ ngữ phải đúng chuẩn
mực, có tính sư phạm, tránh gây phản cảm.
Ví dụ: Khi học bài Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân (GDCD 9),
có giáo viên đã đưa ra tình huống như sau:
T và M đang là học sinh lớp 9, hai bạn đã yêu nhau và làm chuyện người lớn
với nhau dẫn đến M có thai và gia đình hai bên đã phải tổ chức lễ cưới cho hai
bạn.
– Việc kết hôn giữa T và M có đúng quy định của pháp luật hay không?
– Từ đó, em có suy nghĩ gì về tình yêu và hôn nhân?
Rõ ràng bài tập trên có nhiều từ ngữ chưa phù hợp với lứa tuổi học sinh mà khi ra
tình huống giáo viên cần phải tránh.
Hay khi học Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân (GDCD 8) có giáo viên nêu
tình huống như sau:
Ông Hiệu trưởng trường THCS A ra quyết định kỉ luật với hình thức đuổi
học với học sinh Nguyễn Văn B vì đã có hành vi quay cóp khi làm bài kiểm tra
học kì I vừa qua.
– Nếu em là B, sau khi nhận được quyết định trên em sẽ làm gì?
– Từ đó, em hiểu như thế nào là quyền khiếu nại, tố cáo?
Dạng tình huống như thế có thể sẽ gây ra những hiệu ứng hoặc những suy nghĩ,
quan hệ không tốt giữa học sinh với nhà trường.
3.3.
Nội dung các yêu cầu (câu hỏi) gắn với tình huống.
7
8
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
Các câu hỏi Em hãy nhận xét hành vi của Lan?, Em có tán thành ý kiến đó
không ? là những câu hỏi giúp đánh giá thái đôi, tình cảm của hoạc sinh với những
chuẩn mực được đặt ra.
– Dạng câu hỏi đánh giá khả năng vận dụng sự hiểu biết các chuẩn mực để
giải quyết các vấn đề đặt ra trong trong tình huống. Dạng câu hỏi này thường có
các mệnh lệnh như Sẽ làm gì, Làm thế nào, Khuyên như thế nào…
Ví dụ: Chủ nhật tuần qua Hồng được mẹ dẫn đi dạo phố, vào siêu thị, đến
cửa hàng quần áo đẹp nào Hồng cũng thích và đòi mẹ mua, làm mẹ bực mình,
buồi đi chơi phố mất vui. Em hãy nhận xét việc làm của Hồng. Theo em nên
khuyên Hồng thế nào? (Bài Tự chủ- Lớp 9)
Hay:
Sau sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan HD 981 vào
10
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
4. Hiệu quả của SKKN
Sau một vài năm áp dụng sáng kiến này, tôi thấy hiệu quả dạy học môn GDCD
được cải thiện rất đáng kể. Các em hào hứng hơn trong giờ học, việc học một bài
GDCD đã không trở thành áp lực cho các em nữa. Đặc biệt, đã có nhiều học sinh
ngàhocjGDCDcos những ứng xử, những cách ứng phó tốt hơn với những tình
huống cũng như trong thực tế cuộc sống. Những bài tập tình huống được xây dựng
một cách khoa học và thiết thực cũng góp phần trang bị cho các em những kĩ năng
sống cần thiết để bước vào cuộc sống.
Tôi xin đưa ra một vài số liệu mà tôi đã thống kê ở 1 lớp học cụ thể để thấy rõ
điều đó:
Năm học 2012- 2013, ở lớp 8A
Số học sinh yêu thích và Số học sinh
có những kĩ năng tốt, khônmooyeeu thích,
cũng như cách ứng xử luôn có tâm lí nặng nề
phù hợp với các tình hoặc chán môn GDCD
huống, có kĩ năng sống. và thiếu những kĩ năng
cần thiết.
6/22 (yêu thích và thực 16/22 (Không mong
Đầu năm
sự mong đợi sẽ được học muốn)
GDCD và được bàn luận,
giải quyết tình huống )
14/22 (yêu thích và muốn 8/22 (Không mong muốn)
Cuối năm
được bàn luận, giải quyết
tình huống )
Năm học 2013- 2014, ở lớp 9A (Học sinh của lớp 8A năm trước)
Số học sinh yêu thích và Số học sinh
có những kĩ năng tốt, khônmooyeeu thích,
cũng như cách ứng xử luôn có tâm lí nặng nề
phù hợp với các tình hoặc chán môn GDCD
huống, có kĩ năng sống. và thiếu những kĩ năng
cần thiết.
11
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
Đầu năm
Cuối năm
13/22 (yêu thích và thực 9/22 (Không mong muốn)
sự mong đợi sẽ được học
GDCD và được bàn luận,
giải quyết tình huống )
18/22 (yêu thích và muốn 4/22 (Không mong muốn)
được bàn luận, giải quyết
tình huống và có 10 em
có những kĩ năng sống cơ
bản tốt)
III. KẾT LUẬN.
Môn GDCD trong nhà trường là một môn học quan trọng trong việc hình thành và
phát triển nhân cách học sinh. Để môn học đạt được mục tiêu như mong muốn đòi
hỏi giáo viên phải có những trăn trở, tìm tòi để đổi mới phương pháp dạy học, mà
trước hết đó là thu hút được các em học tập một cachs tích cực để từ đó tranh bị
cho các em không chỉ về kiến thức mà phải có những kĩ năng cần thiết để ứng phó,
giải quyết những vấn đề thực tiễn của cuộc sống. Hướng dạy học vận dụng các tình
huống như đề tài đã trình bày sẽ đáp ứng được mục tiêu và yêu cầu đó.Việc bản
thân tôi áp dụng những kinh nghiệm đó để học sinh có tiến bộ đó mới chỉ là những
thành công bước đầu. Trong quá trình dạy học giáo viên và học sinh cần phải rèn
luyện hơn nữa, cần phải hợp tác tích cực với nhau hơn nữa để các em ngày càng
hoàn thiện hơn.
* Kiến nghị, đề xuất:
Từ những thành công bước đầu của quá trình nghiên cứu, tích lũy và áp dụng,
tôi mạnh dạn đề xuất một số ý khiến như sau:
+ Trong quá trình dạy học môn GDCD giáo viên cần phải chú trọng nhiều hơn
nữa đến việc xây dựng các tình huống gắn với thực tiễn để học sinh giải quyết, từ
đó bồi dưỡng cho các em những kĩ năng sống cần thiết.
12
13
SKKN: “Kinh nghiệm xây dựng bài tập tình huống để giải quyết các vấn đề thực
tiễn trong môn GDCD THCS”
1. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS môn GDCD – NXB GD.
2. Các bài tập tình huống GDCD 6,7,8,9- tác giả Vũ Xuân Vinh – NXB GD.
3. Sách giáo viên, sách giáo khoa 6,7,8,9- NXB GD.
4. Một số giáo án, bài giảng, đề thi của đồng nghiệp.
14
--- Bài cũ hơn ---
Trả Lời Gợi Ý Gdcd 7 Bài 9 Trang 28
Giải Gdcd 9 Bài 12: Quyền Và Nghĩa Vụ Của Công Dân Trong Hôn Nhân
Giải Bài Tập Bài 14 Trang 50 Sgk Gdcd Lớp 9: Bài 14: Quyền Và Nghĩa Vụ Lao Động Của Công
Giáo Án Giáo Dục Công Dân Lớp 9 Bài 4: Bảo Vệ Hoà Bình
Giáo Án Giáo Dục Công Dân Lớp 9 Bài 1: Chí Công Vô Tư
